-
چهارشنبه, ۲۸ شهریور ۱۴۰۳، ۱۰:۲۳ ق.ظ
-
۸۹

با توجه به امکانات بالقوه برای افزایش عملکرد گندم آبی در کشور مبتنی بر توصیه های محققان صاحب نظر، استفاده از یافته ها و دستاوردهای تحقیقاتی و تجربیات بدست آمده از تولید گندم آبی در اقالیم مختلف از یک طرف و آثار مثبتی که انجام فعالیت های فنی مناسب در مزارع نظیر انجام عملیات تجهیز و نوسازی اراضی و اثر آبیاری مناسب نقش کاشت مطلوب توام با اعمال عملیات مکانیزاسیون رعایت توصیه های فنی کاربرد صحیح به موقع و متناسب عناصر غذایی نقش بذور اصلاح شده و .... بر عملکرد گندم میتواند داشته باشد پیش بینی متوسط عملکرد ۵۷۰۰ کیلوگرم در هکتار با نرخ رشد سالیانه ۷/۸ درصد در پایان برنامه ده ساله طرح محوری گندم مورد انتظار است. بدین ترتیب میزان تولید گندم آبی از ۶۱۶۰ هزار تن در سال پایه با نرخ رشد سالانه حدود ۵/۳ درصد به ۱۰۸۳۰ هزار تن در سال آخر برنامه ارتقای خواهد یافت
از طرف دیگر منابع آب برای تولیدات کشاورزی که اکنون بیش از ۷۰ درصد آن در این بخش استفاده می شود روز بروز کمیاب تر می شود. با افزایش روز افزون جمعیت و متعاقب أن تشدید استفاده از منابع آب بیشتر برای تامین غذای جمعیت رو به رشد نیاز به استفاده از سامانه های صرفه جو در مصرف آب کشاورزی و استفاده از فن آوریهای جدید بیش از پیش احساس می شود. در این راستا باید با مصرف آب کمتر تولیدات پایدار داشته باشیم از سوی دیگر بارانهای موسمی به عنوان یکی از عوامل اصلی ناپایدار کننده کشاورزی و فرسایش خاکی عمل میکند آمار گزارش شده از این گونه خرابیها نشان میدهد که در سالهای گذشته این معضل یکی از مشکلات رایج در کشاورزی ایران بوده است. بنابراین شناسایی و استفاده از روشهای بهینه کشت که ضمن داشتن تولید بهینه از خسارتهای بارشهای سیل آسا در امان باشد و همچنین حداقل فرسایش خاک را داشته باشد می تواند به عنوان راه حلی اساسی در برخورد با این معضل عمل کند. یکی از این روشها روش کاشت روی پشته های بلند است. این روش باعث افزایش عملکرد محصول و کاهش هزینه های تولید میشود. امید است در راستای بهبود و اصلاح نحوه خاک ورزی و کاشت محصولات این دستورالعمل بتواند اطلاعات مفیدی را در این زمینه ارائه دهد تا بتوان این روش کاشت را در کشورمان توسعه داد. در گندم آبی با توجه به رویکرد روشهای نوین مثل کشت روی پشته و خاک ورزی حفاظتی برنامه ریزی بر این اساس استوار است. که در مرحله خاک ورزی درجه مکانیزاسیون روشهای مرسوم از ۸۵ درصد به ۳۵ درصد کاهش یافته و ۶۵ درصد تحت روش های بهره ورتری مثل خاک ورزی حفاظتی قرار گیرد. در عملیات کاشت بنا بر افزایش ۴۰ درصدی درجه مکانیزاسیون می باشد که سهم انواع خطی کار ۱۶ درصد و کشت مستقیم ۲۴ درصد خواهد بود. اگر چه هنوز تعداد ماشینهای مورد نیاز برای کاشت گندم روی پشته های بلند در برنامه ریزیها مشخص نشده است اما برنامه ریزیها در جهتی است که در آینده تعدادی از خطی کارها و حتی ماشینهای کشت مستقیم مجهز به شیپر و تجهیزات کاشت روی پشته های بلند گردند.
مزایای روش کشت بذر بر روی پشته های بلند
- مدیریت بهینه زمان در برخی مناطق مثل استانهای شمالی و جنوبی که در فصل پاییز بارندگیها زیاد و پی در پی می باشند سامانه کشت روی بسترهای بلند به دلیل اینکه بسترهای از قبل و به طور دایمی آماده شده اند نیازی به تهیه زمین که مدتهای طولانی را لازم دارد نمیباشد لذا می توان در کوتاه ترین فرصت بدست آمده مبادرت به کشت زمین با استفاده از ادوات بی خاک ورز نمود.
- تخلیه رواناب ناشی از بارندگی حتی اگر به خاطر وقوع بارندگیهای فصلی نیازی به عملیات آبیاری در فصول زمستان و بهار نباشد خوبهای ایجاد شده بین بسترها در حکم زهکش عمل نموده و رواناب حاصله را تخلیه می نمایند. همچنین در صورت انجام عملیات ابیاری سطحی با زهکشی سریع آب مازاد ابیاری بعد از نفوذ در ناحیه ریشه از اثرات منفی آب ماندگی و غرقابی شدن محیط رشد نبات مثل ورس و خوابیدگی جلوگیری میکند. در سامانه کشت روی بسترهای بلند. به دلیل عدم شرایط غرقاب بودن مزرعه کاهش ورس خوابیدگی) خواهیم داشت. همچنین رشد قارچ های عامل بوته میری گندم با روش کشت بذر بر روی پشته های بلند به دلیل عدم حالت غرقابی کمتر می شود.
- مدیریت بهینه مصرف آب در ابیاری شیاری آب فقط در شیارها جریان پیدا میکند و حالت فرقایی ندارد که تمام سطح زمین را خیس کند در نتیجه علاوه بر کاهش تبخیر بازدهی آبیاری افزایش پیدا می کند.
- کاهش فرسایش خاک در مناطق پرباران به دلیل هدایت آب توسط شیارها با فاروها
- بهبود ساختمان خاک و کاهش تراکم خاک به دلیل کنترل مدیریت عبور و مرور عبور و مرور تراکتور و یاسر ادوات فقط از درون شیارهای مشخص صورت می گیرد و به هیچوجه بسترهای کشت محل عبور و مرور ادوات کشاورزی نخواهد بوک
- افزایش میزان سبز شدن بذر و یکنواختی مزرعه
- امکان استفاده از همان بسترها با پشته ها در کشت های بعدی
- به خاطر فاصله بین بسترها هوادهی بین بوته های کشت بهتر صورت گرفته و در نتیجه کاهش بروز بیماری های قارچی و هوازی را خواهیم داشت همچنین عمل فتوسنتز و استفاده موثر از انرژی خورشیدی برای نبات مورد نظر بهتر صورت می گیرد.
- استفاده از بذر کمتر با استفاده از کارنده مناسب فقط با مصرف ۱۲۰ کیلوگرم بذر گندم در هکتار می توان به به تراکم مورد نظر رسید)
- بقایای گیاهی میتواند در روی بسترها باقی بماند که نتیجه آن افزایش ماده آلی خاک کاهش تبخیر و حفظ خاک به عنوان یک منبع پایه تولید میباشد. با حفظ بقایای گیاهی استفاده از روش بی خاک ورزی در روی بسترها برای منافع بیشتر و حفظ بسترها به عنوان بستر دایم باید پایدار باشد.
- کاهش میزان مصرف علف کش ها امکان آبیاری قبل از کاشت و حذف علفهای هرز بعد از آن به سهولت وجود دارد به همین دلیل کشت روی بستر استفاده از علفکشها را محدود می نماید.
- کاهش سله بندی و خفگی بذر زیرا سامانه کشت رایز بد از کمبود اکسیژن در منطقه بالایی ریشه برای مدتهای طولانی جلوگیری کرده و اجازه دسترسی سریع به سطح بستر برای فعالیت مکانیکی و یا دستی را پس از آبیاری فراهم می نماید.
- امکان مصرف کود به صورت نواری و افزایش بازدهی مصرف کود به دلیل دسترسی راحت ماشین بدون آنکه بستر را فشرده نماید کود نیتروژنه به وسیله روش باندی در هر زمان امکانپذیر است. این امر منجر به اثر بخش تر بودن نیتروژن کاربردی در تولید دانه و کاهش تلفات نیتروژن در آب آبیاری از طریق آبشویی و همچنین تبخیر می گردد که در نتیجه کاهش آلودگی محیط زیست را در بر دارد.
- افزایش تولید
- به دلیل محیط بهتر خاک بذور لازم نیست عمیقتر کاشته شوند در نتیجه سریعتر سر از خاک بیرون می آورند و سطح خاک را می پوشانند و تشعشع خورشیدی را جذب می کنند. این مسئله در نباتات با دوره رشد فصل کوتاه و در محیطهای داغتر بسیار مهم است.
- به طور کلی بازدهی اقتصادی با سامانه کشت بستر بلند افزایش می یابد. زیرا میزان نهاده ها کاهش می یابد (علفکشها افت کش ها کود و آب یک مزیت بسیار مهم این سامانه ها در سامانه های چند کشتی میباشد مثل تناوب گندم سویا که زمان برای کشت دوم (سویا) بسیار کوتاه است. در عمل سویا بلافاصله در همان روز برداشت گندم و یا روز بعد با استفاده از بذرکار کودکار رایز به کار و بدون انجام عملیات خاک ورزی می تواند کاشته شود.