مقدمه

گندم با تأمین ۳۷ درصد از کالری و ۳۵ درصد پروتئین مورد نیاز افراد جامعه به عنوان غذای اصلی مردم کشورمان نقش مهمی در امنیت غذایی کشور دارد تغییرات اقلیمی چه به صورت کوتاه مدت و یا بلند مدت فعالیت های کشاورزی و امنیت غذایی را تحت تأثیر قرار میدهد اثر تغییرات اقلیمی بر تولید مواد غذایی به شکلهای مختلف از جمله تأثیر بر دوره رشد گیاه اثر گذاری در مقادیر آب کشاورزی یخبندانهای شدید سیلاب ها، طوفان های شدید و خشک سالی ها نمود پیدا میکند این تغییرات تأثیر زیادی بر تولید محصولات کشاورزی از جمله گندم به خصوص در مناطق خشک و نیمه خشک دنیا گذاشته است. در این شرایط به منظور کاهش اثرات مضر تغییر اقلیم بر رشد و نمو گیاه تعیین مؤلفه های زراعی و مدیریتی میتواند نقش بسزایی در افزایش عملکرد محصولات کشاورزی داشته باشد.

تاریخ کاشت و تغییر اقلیم

از جمله عوامل مدیریت به زراعی که کشاورز میتواند جهت کاهش اثرات سوء تغییر اقلیم و تنشهای محیطی به کار گیرد تنظیم تاریخ کاشت است. با توجه به نوسان شدید عوامل آب و هوایی و اقلیمی فصل رشد در بسیاری از مناطق جهت تطابق تاریخ کاشت با شرایط اقلیمی زمان مناسب کاشت محصولات در نقاط مختلف باید مورد بررسی علمی مجدد قرار گیرد تاریخ کاشت مناسب از طریق انطباق مراحل رشد و نمو گیاه با نوسانات حرارتی خاک و هوا، طول روز تبخیر و تعرق بارندگی رطوبت هوا و سایر خصوصیات جوی شیوع آفات و بیماری ها علفهای هرز و غیره عملکرد کمی و کیفی محصول تأثیر می گذارد. بدیهی است

بی شک گندم یکی از مهم ترین محصولات کشاورزی در دنیا و در کشورمان میباشد که به صورت دیم و آبی در مناطق مختلف با شرایط آب و هوانی کاملاً متفاوت کشت میشود. این محصول راهبردی به عنوان تامین کننده اصلی جیره غذائی نقش مهمی در وضعیت اقتصادی کشور دارد. سطح زیر کشت گندم دیم در استان ایلام بود هزار هکتار است و عملکرد متوسط آن ۱۱۰۰ کیلوگرم در هکتار می باشد. در عین حال عملکرد تولید کننده برتر

با توجه به امکانات بالقوه برای افزایش عملکرد گندم آبی در کشور مبتنی بر توصیه های محققان صاحب نظر، استفاده از یافته ها و دستاوردهای تحقیقاتی و تجربیات بدست آمده از تولید گندم آبی در اقالیم مختلف از یک طرف و آثار مثبتی که انجام فعالیت های فنی مناسب در مزارع نظیر انجام عملیات تجهیز و نوسازی اراضی و اثر آبیاری مناسب نقش کاشت مطلوب توام با اعمال عملیات مکانیزاسیون رعایت توصیه های فنی کاربرد صحیح به موقع و متناسب عناصر غذایی نقش بذور اصلاح شده و .... بر عملکرد گندم میتواند داشته باشد پیش بینی متوسط عملکرد ۵۷۰۰ کیلوگرم در هکتار با نرخ رشد سالیانه ۷/۸ درصد در پایان برنامه ده ساله طرح محوری گندم مورد انتظار است. بدین ترتیب میزان تولید گندم آبی از ۶۱۶۰ هزار تن در سال پایه با نرخ رشد سالانه حدود ۵/۳ درصد به ۱۰۸۳۰ هزار تن در سال آخر برنامه ارتقای خواهد یافت 

از طرف دیگر منابع آب برای تولیدات کشاورزی که اکنون بیش از ۷۰ درصد آن در این بخش استفاده می شود روز بروز کمیاب تر می شود. با افزایش روز افزون جمعیت و متعاقب أن تشدید استفاده از منابع آب بیشتر برای تامین غذای جمعیت رو به رشد نیاز به استفاده از سامانه های صرفه جو در مصرف آب کشاورزی و استفاده از فن آوریهای جدید بیش از پیش احساس می شود. در این راستا باید با مصرف آب کمتر تولیدات پایدار داشته باشیم از سوی دیگر بارانهای موسمی به عنوان یکی از عوامل اصلی ناپایدار کننده کشاورزی و فرسایش خاکی عمل میکند آمار گزارش شده از این گونه خرابیها نشان میدهد