یکی از مهمترین دغدغه ها و مشکلات فعلی جهان موضوع امنیت غذایی است رشد سریع جمعیت تغییر فرهنگ و الگوی غذایی محدودیت منابع تولید بویژه آب و خاک شرایط نامساعد اقلیمی و خسارتهای ناشی از آن و همچنین خسارات ناشی از عوامل زیان رسان گیاهی به محصولات کشاورزی دستیابی به کشاورزی پایدار را بسیار دشوار نموده است پیش بینی میشود تا سال ۲۰۵۰ جمعیت جهان به قریب ۱۰ میلیارد نفر برسد و در این افق زمانی میزان غذای مورد نیاز حداقل ۷۰ درصد بیش از شرایط فعلی خواهد بود برای تامین این نیاز ضمن تغییر الگوی مصرف می بایستی توسعه عمودی از طریق افزایش بهره وری عوامل تولید در قالب افزایش عملکرد در واحد سطح کاهش ضایعات افزایش راندمان مصرف نهاده های کشاورزی و مدیریت عوامل زیان رسان را به طور جدی در دستور کار قرار دارد در مبارزه با آفات روشهای سازگار با محیط زیست در قالب مدیریت تلفیقی آفات (IPM) ضروری است.

استراتژی مدیریت آفات IPM بر جلوگیری یا مهار دراز مدت آفات با حداقل اثرات بر سلامتی انسان محیط زیست و موجودات غیر هدف تکیه میکند. در این روش استفاده از سموم مجاز و توصیه شده به عنوان آخرین راهبرد اجرایی با در نظر گرفتن حداقل اثرات سوء برای انسان و محیط زیست و دشمنان طبیعی آفات محسوب شده که در آن سعی میشود تا با تلفیق عوامل طبیعی و استفاده از آنها در کشاورزی مصرف نهاده های خارجی مانند سموم و کودهای شیمیایی تا حد امکان مدیریت شده و شرایط مناسب برای سلامت بشر و محیط زیست فراهم شود. روشهای ترجیحی کنترل آفات شامل کنترل بیولوژیکی با استفاده از عوامل موجود در طبیعت استفاده ی تناوبی از گونه ها یا ارقام گیاهی مقاوم به آفات انتخاب آفت کشهایی با حداقل سمیت برای انسان یا موجودات غیر هدف انتخاب عملیات هرس تغذیه و آبیاری تناوب تغییر تاریخ کاشت که منجر به کاهش جمعیت آفات شود از جمله راههایی برای جلوگیری از گسترش آفات است. این رویکرد پایدار بر کنترل آفات بوسیله ی تلفیق ابزارهای بیولوژیکی زراعی فیزیکی و شیمیایی در مسیری که مخاطرات اقتصادی بهداشتی و زیست محیطی را به حداقل ممکن برساند توجه بسیاری دارد. در نهایت IPM از شناخت آفت محصول و شرایط زیست محیطی برای انتخاب بهترین تلفیق استراتژیهای مدیریتی استفاده میکند.

روش کنترل شیمیایی کاربرد) سموم هنوز در اغلب موارد به عنوان سریع ترین موثرترین و ارزان ترین روش کنترل آفات مخصوصا زمانی که تراکم آفت به سطح زبان اقتصادی رسیده باشد مطرح است لذا با توجه به طیف تاثیر گسترده آفت کشها بایستی کاربرد آنها در چارچوب برنامه مدیریت آفات با در نظر گرفتن جنبه های اکولوژیکی محیط زیست باشد تا به عنوان ابزار قابل اعتماد به حساب آیند علیرغم این تاثیرات مفید استفاده بی رویه و ناآگاهانه از آفت کشها با اصول اکولوژیکی مغایرت داشته و میتواند منشاء مشکلات عدیده ای از قبیل ایجاد نژادهای مقاوم در برابر سموم شیوع آفات درجه دوم اثرات نامطلوب روی موجودات غیر هدف پارازیتوئید و پرداتورها باقیمانده سموم در محصولات کشاورزی و مسمومیت مستقیم حاد و مزمن برای کاربر و مصرف کننده محصولات باشد.

با توجه به کاربرد آفت کشها به عنوان سهمی از راهکارهای مدیریت تلفیقی آفات و برای دستیابی به نتایج مطلوب در کاربرد این مواد به نکات زیر در این کتاب توجه فرمایید ا با توجه به اینکه در مبارزه با آفات کاربرد سموم شیمیایی آخرین راه محسوب میشود لذا به قسمت ملاحظات مشتمل بر سایر روشهای مبارزه نکات قابل توجه و هشدارها در مورد هر آفت توجه شده و نخست سایر روشهای مبارزه مد نظر قرار گیرد و در مصرف سموم نهایت دقت به عمل آید. - جهت کنترل آفات نظر کارشناس منطقه کلنیکهای گیاهپزشکی و حفظ نباتات استانها و توجه به موازین پیش آگاهی بایستی رکن مبارزه قرار گرفته و زمان مبارزه میزان مصرف سم در هکتار نوع سمپاش نحوه سمپاشی و.... با توجه به شرایط خاص محیطی و شرایط آفت در منطقه صورت گیرد تا نتیجه رضایت بخش حاصل گردد سمپاشی در ساعات اولیه صبح و یا غروب انجام شود و در ساعات گرم روز از سمپاشی خودداری شود. در سالهای اخیر سموم جدید و کم خطری در کشور به ثبت رسیده است لذا پیشنهاد میگردد از سمومی که خطرات توکسیکولوژی و زیست محیطی کمتری دارند استفاده شود ضمیمه فهرست سموم صفحه (۱۲۵) این کتاب مشتمل بر LD50 سموم و درجه خطر آنها سمومی که به صورت ستاره دار درج شده است برای آفت هدف ذکر شده مراحل ثبت را نگذرانده اند ولی با توجه به سابقه مصرف آنها و انجام آزمایشات آن توسط محققین محترم با نظر کارشناس منطقه قابل توصیه هست بنابراین درج آن آفات روی برچسب سموم ممنوع بوده و پیگرد قانونی دارد.

با عنایت به موارد فوق در این مجموعه آخرین یافته های علمی تحقیقاتی و اجرایی برای بهره برداران کلیه کارشناسان کشاورزی به ویژه کارشناسان حفظ نباتات و کلینیکهای گیاهپزشکی و کشاورزان پیشرو تهیه شده و امید است برای حفظ محصولات کشاورزی از گزند عوامل خسارتزا موثر باشد.

در پایان از همه اساتید و محققان موسسه تحقیقات گیاهپزشکی و سایر موسسات تحقیقاتی کشور مدیران و کارشناسان سازمان حفظ نباتات سپاسگزاری نموده و امیدوارم این مجموعه در افزایش آگاهیها و استفاده از روشهای کنترل غیر شیمیایی و کاربرد صحیح آفت کشها به عنوان آخرین راهکار مفید باشد.

کیخسرو چنگلوایی

مشاور وزیر و رئیس سازمان حفظ نباتات

مردادماه سال ۱۴۰۰